รายละเอียดมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม
61558 เล่ม 1-2567
ความปลอดภัยของหม้อแปลงไฟฟ้า รีแอกเตอร์ พาวเวอร์ซัปพลายยูนิต และการรวมกันของอุปกรณ์ดังกล่าว เล่ม 1 คุณลักษณะที่ต้องการทั่วไปและการทดสอบ
SAFETY OF TRANSFORMERS, REACTORS, POWER SUPPLY UNITS AND COMBINATIONS THEREOF - PART 1: GENERAL REQUIREMENTS AND TESTS
มอก. มาตรฐานทั่วไป
28 พฤษภาคม 2568
ประกาศและงานทั่วไป
142
พิเศษ 204 ง หน้า 55
27 พฤษภาคม 2568
23 เมษายน 2568
- เกี่ยวข้องกับความปลอดภัยของหม้อแปลงไฟฟ้า รีแอกเตอร์ พาวเวอร์ซัปพลายยูนิตและการรวมกันของอุปกรณ์ดังกล่าว เช่น ความปลอดภัยทางไฟฟ้า
ทางความร้อน และทางกล
- ครอบคลุมดังต่อไปนี้ หม้อแปลงไฟฟ้าชนิดแห้งแบบอยู่กับที่หรือแบบพกพา หรือแบบอิสระหรือแบบร่วม พาวเวอร์ซัปพลายยูนิต รวมถึงพาวเวอร์
ซัปพลายยูนิตแบบวิธีการสวิตช์ รีแอกเตอร์ และการรวมกันของอุปกรณ์ดังกล่าวในด้านความปลอดภัย โดยอาจห่อหุ้มขดลวดหรือไม่มีการห่อหุ้มได้ อุปกรณ์ดังกล่าวไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของโครงข่ายจำหน่ายไฟฟ้า
หมายเหตุ 1 ความแตกต่างระหว่างหม้อแปลงไฟฟ้า พาวเวอร์ซัปพลายยูนิต กับ
พาวเวอร์ซัปพลายยูนิตแบบวิธีการสวิตช์ มีดังนี้
– สำหรับหม้อแปลงไฟฟ้าที่ไม่มีการเปลี่ยนแปลงความถี่ อย่างไรก็ตาม หม้อแปลงไฟฟ้า (เช่น หม้อแปลงไฟฟ้าแรงดันไฟฟ้าคงที่) สามารถมีความถี่เรโซแนนซ์ภายในได้ไม่เกิน 30 kHz
– สำหรับพาวเวอร์ซัปพลายยูนิต ความถี่ในการทำงานภายในและรูปคลื่นแตกต่างกับความถี่จ่ายและรูปคลื่น และความถี่ในการทำงานภายใน
ไม่เกิน 500 Hz (ดูนิยามข้อ 3.1.19)
– สำหรับพาวเวอร์ซัปพลายยูนิตแบบวิธีการสวิตช์ ความถี่การทำงานภายในและรูปคลื่นจะแตกต่างกับความถี่ของแหล่งจ่ายและรูปคลื่น และความถี่การทำงานภายในเกิน 500 Hz และไม่เกิน 100 MHz
- มาตรฐานเล่มที่เกี่ยวข้องของ IEC 61558-2 สามารถดูได้ในบทนำ
ของมาตรฐานนี้
ก) หม้อแปลงไฟฟ้าแบบอยู่กับที่หรือแบบพกพา เฟสเดียวหรือหลายเฟส ระบายความร้อนด้วยอากาศ (ธรรมชาติหรือแบบบังคับ) หม้อแปลงไฟฟ้าแยกโดดและหม้อแปลงไฟฟ้าแยกโดดขั้นปลอดภัย (safety isolating transformer) แบบอิสระหรือแบบร่วม มีลักษณะเฉพาะต่อไปนี้
– แรงดันจ่ายไฟฟ้าที่กำหนดไม่เกิน 1 000 V AC
– ความถี่จ่ายไฟฟ้าที่กำหนดไม่เกิน 500 Hz
ค่าต่างๆ เป็นไปตามที่กำหนด และหากมิได้กำหนดไว้ในมาตรฐานเล่มที่เกี่ยวข้องของ IEC 61558-2
• สำหรับหม้อแปลงไฟฟ้าแยกโดด:
– ค่าด้านออกที่กำหนดสำหรับหม้อแปลงไฟฟ้าเฟสเดียวไม่เกิน 25 kVA และสำหรับหม้อแปลงไฟฟ้าหลายเฟสไม่เกิน 40 kVA
– แรงดันไฟฟ้าค่าด้านออกที่ไม่มีโหลดและแรงดันไฟฟ้าค่าด้านออก
ที่กำหนดเกิน 50 V AC และไม่เกิน 500 V AC หรือ 1 000 V AC
ตามมาตรฐานการติดตั้งหรือการใช้งานพิเศษ
• สำหรับหม้อแปลงไฟฟ้าแยกโดดขั้นปลอดภัย:
– ค่าด้านออกที่กำหนดสำหรับหม้อแปลงไฟฟ้าเฟสเดียวไม่เกิน 10 kVA และสำหรับหม้อแปลงไฟฟ้าหลายเฟสไม่เกิน 16 kVA
– แรงดันไฟฟ้าค่าด้านออกที่ไม่มีโหลดและแรงดันไฟฟ้าค่าด้านออก
ที่กำหนดไม่เกิน 50 V AC ระหว่างตัวนำไฟฟ้า หรือตัวนำไฟฟ้าใดๆ กับจุดต่อลงดินเพื่อป้องกัน
หมายเหตุ 2 หม้อแปลงไฟฟ้าแยกโดดและหม้อแปลงไฟฟ้าแยกโดดขั้นปลอดภัย ใช้ในกรณีที่ต้องมีฉนวนสองชั้นหรือฉนวนเสริมแรงระหว่างวงจรการติดตั้ง
ทางไฟฟ้า หรือข้อกำหนดคุณลักษณะของเครื่องไฟฟ้า (เช่น ของเล่น กระดิ่ง เครื่องมือพกพา ดวงโคมไฟมือถือ)
ข) หม้อแปลงไฟฟ้าแบบอยู่กับที่หรือแบบพกพา เฟสเดียวหรือหลายเฟส ระบายความร้อนด้วยอากาศ (ธรรมชาติหรือแบบบังคับ) หม้อแปลงไฟฟ้าแยกขดลวด หม้อแปลงไฟฟ้าออโตและหม้อแปลงไฟฟ้าปรับค่าได้ และ
รีแอกเตอร์ขนาดเล็ก แบบอิสระหรือแบบร่วม มีลักษณะเฉพาะต่อไปนี้
– แรงดันแหล่งจ่ายไฟฟ้าที่กำหนดไม่เกิน 1 000 V AC
– ความถี่แหล่งจ่ายไฟฟ้าที่กำหนดไม่เกิน 500 Hz
หากมิได้กำหนดไว้ในมาตรฐานเล่มที่เกี่ยวข้องของ IEC 61558-2
ค่าต่างๆ ให้เป็นไปตามที่กำหนดข้างล่าง
– แรงดันไฟฟ้าค่าด้านออกที่ไม่มีโหลดและแรงดันไฟฟ้าค่าด้านออก
ที่กำหนดทั้งแบบอิสระและแบบร่วมไม่เกิน 15 kV AC และสำหรับ
หม้อแปลงไฟฟ้าแบบอิสระไม่เกิน 50 V AC
– ค่าด้านออกที่กำหนดไม่เกินค่าต่อไปนี้
• 1 kVA สำหรับหม้อแปลงไฟฟ้าเฟสเดียว
• 2 kVAR สำหรับรีแอกเตอร์เฟสเดียว
• 5 kVA สำหรับหม้อแปลงไฟฟ้าหลายเฟส
• 10 kVAR สำหรับรีแอกเตอร์หลายเฟส
หมายเหตุ 3 หม้อแปลงไฟฟ้าแยกขดลวด ใช้ในกรณีที่มีฉนวนสองชั้นหรือ
ฉนวนเสริมแรงระหว่างวงจรตามการติดตั้งทางไฟฟ้า หรือข้อกำหนดคุณลักษณะของเครื่องไฟฟ้า
หมายเหตุ 4 โดยทั่วไปหม้อแปลงไฟฟ้าชนิด ข) มีเจตนาใช้ร่วมกับบริภัณฑ์ไฟฟ้าที่มีแรงดันไฟฟ้าแตกต่างกับแรงดันไฟฟ้าแหล่งจ่ายสำหรับคุณลักษณะ
ที่ต้องการตามหน้าที่ของบริภัณฑ์ไฟฟ้า การป้องกันช็อกไฟฟ้า
สามารถจัดเตรียมไว้หรือครบสมบูรณ์ได้โดยลักษณะอื่นของบริภัณฑ์ไฟฟ้า เช่น โครง ส่วนของวงจรค่าด้านออกสามารถต่อกับวงจรด้านเข้าหรือจุด
ต่อลงดินเพื่อป้องกัน
ค) พาวเวอร์ซัปพลายยูนิตแบบร่วมหรือแบบอิสระ และพาวเวอร์ซัปพลาย
ยูนิตแบบวิธีการสวิตช์ แบบอยู่กับที่หรือแบบพกพา เฟสเดียวหรือ
หลายเฟส ระบายความร้อนด้วยอากาศ (ธรรมชาติหรือแบบบังคับ) ที่มีหม้อแปลงไฟฟ้าหนึ่งเครื่องหรือหลายเครื่องชนิด ก) หรือ ข)
มีลักษณะเฉพาะต่อไปนี้
– แรงดันแหล่งจ่ายไฟฟ้าที่กำหนดไม่เกิน 1 000 V AC
– ความถี่แหล่งจ่ายไฟฟ้าที่กำหนดไม่เกิน 500 Hz
– ความถี่การทำงานภายในสำหรับพาวเวอร์ซัปพลายยูนิตไม่เกิน 500 Hz และพาวเวอร์ซัปพลายยูนิต แบบวิธีการสวิตช์ไม่เกิน 100 MHz
หากมิได้กำหนดไว้ในมาตรฐานเล่มที่เกี่ยวข้องของ IEC 61558-2
ค่าต่าง ๆ ให้เป็นไปตามที่กำหนดข้างล่าง
• สำหรับพาวเวอร์ซัปพลายยูนิตและพาวเวอร์ซัปพลายยูนิตแบบวิธี
การสวิตช์ที่มีหม้อแปลงไฟฟ้าแยกโดด
– ค่าด้านออกที่กำหนดสำหรับพาวเวอร์ซัปพลายยูนิตเฟสเดียวหรือหลายเฟส หรือพาวเวอร์ซัปพลายยูนิตแบบวิธีการสวิตช์ไม่เกิน
1 KVA
– แรงดันไฟฟ้าค่าด้านออกไม่มีโหลดและแรงดันไฟฟ้าค่าด้านออก
ที่กำหนดไม่เกิน 50 V AC หรือ แรงดันไฟฟ้ากระแสตรงไม่มีริปเพิล 120 V และไม่เกิน 500 V AC หรือแรงดันไฟฟ้ากระแสตรงไม่มี
ริปเพิล 708 V หรือไม่เกิน 1 000 V AC หรือแรงดันไฟฟ้ากระแสตรงไม่มีริบเปิล 1 415 V ตามการติดตั้งทางไฟฟ้าสำหรับประเทศไทยหรือการใช้งานพิเศษ
• สำหรับพาวเวอร์ซัปพลายยูนิตและพาวเวอร์ซัปพลายยูนิตแบบวิธี
การสวิตช์ที่มีหม้อแปลงไฟฟ้าแยกโดดขั้นปลอดภัย
– ค่าด้านออกที่กำหนดสำหรับพาวเวอร์ซัปพลายยูนิตเฟสเดียวหรือ
หลายเฟส หรือพาวเวอร์ซัปพลายยูนิตแบบวิธีการสวิตช์ไม่เกิน
1 kVA
– แรงดันไฟฟ้าค่าด้านออกไม่มีโหลดและแรงดันไฟฟ้าค่าด้านออก
ที่กำหนดไม่เกิน 50 V AC หรือ แรงดันไฟฟ้ากระแสตรงไม่มี
ริบเปิล 120 V ระหว่างตัวนำไฟฟ้า หรือระหว่างตัวนำกับจุดต่อ
ลงดินเพื่อป้องกัน
หมายเหตุ 5 พาวเวอร์ซัปพลายยูนิตและพาวเวอร์ซัปพลายยูนิตแบบวิธีการสวิตช์
ที่มีหม้อแปลงไฟฟ้าแยกโดดและหม้อแปลงไฟฟ้าแยกโดดขั้นปลอดภัย
ใช้ในกรณีที่ต้องมีฉนวนสองชั้นหรือฉนวนเสริมแรงระหว่างวงจรการติดตั้งทางไฟฟ้า หรือข้อกำหนดคุณลักษณะของเครื่องไฟฟ้า (เช่น ของเล่น กระดิ่ง เครื่องมือพกพา ดวงโคมไฟมือถือ)
• สำหรับพาวเวอร์ซัปพลายยูนิตและพาวเวอร์ซัปพลายยูนิตแบบวิธี
การสวิตช์ที่มีหม้อแปลงไฟฟ้าแบบแยกขดลวด หม้อแปลงไฟฟ้าออโต
และหม้อแปลงไฟฟ้าแบบปรับได้
– ค่าด้านออกที่กำหนดสำหรับพาวเวอร์ซัปพลายยูนิตเฟสเดียวหรือ
หลายเฟส หรือพาวเวอร์ซัปพลายยูนิตแบบวิธีการสวิตช์ไม่เกิน 1 KVA
– แรงดันไฟฟ้าค่าด้านออกไม่มีโหลดและแรงดันไฟฟ้าค่าด้านออกที่กำหนดสำหรับหม้อแปลงทั้งสอง หม้อแปลงไฟฟ้าแบบอิสะหรือแบบร่วมไม่เกิน 15 kV AC และสำหรับหม้อแปลงไฟฟ้าแบบอิสระให้มีแรงดันไฟฟ้า
ค่าด้านออกไม่เกิน 50 V AC
หมายเหตุ 6 พาวเวอร์ซัปพลายยูนิตและพาวเวอร์ซัปพลายยูนิตแบบวิธีการสวิตช์ ที่มีหม้อแปลงไฟฟ้าแบบแยกขดลวดใช้ในกรณีที่มีฉนวนสองชั้นหรือฉนวนเสริมแรงระหว่างวงจรการติดตั้งทางไฟฟ้า หรือข้อกำหนดคุณลักษณะของเครื่องใช้ไฟฟ้า
- ใช้กับหม้อแปลงไฟฟ้า พาวเวอร์ซัปพลายยูนิต พาวเวอร์ซัปพลายยูนิตแบบวิธีการสวิตช์และรีแอกเตอร์ที่มีวงจรอิเล็กทรอนิกส์
- ใช้กับหม้อแปลงไฟฟ้าโดยไม่มีขีดจำกัดเรื่องค่าค่าด้านออกที่กำหนดซึ่งให้เป็นไปตามข้อตกลงระหว่างผู้ซื้อกับโรงงานผู้ผลิต
- ไม่ใช้กับวงจรภายนอกและชิ้นส่วนที่เจตนาให้ต่อกับขั้วต่อสายด้านเข้าและค่าด้านออก หรือเต้ารับของหม้อแปลงไฟฟ้า พาวเวอร์ซัปพลายยูนิต
พาวเวอร์ซัปพลายยูนิตแบบวิธีการสวิตช์และรีแอกเตอร์
- ให้คำนึงถึงต่อไปนี้
– สำหรับหม้อแปลงที่มีเจตนาใช้กับยานยนต์ เรือ และเครื่องบิน ให้มีคุณลักษณะที่ต้องการเพิ่มเติมด้วย (มาตรฐานการใช้งานอื่น กฎหมายในประเทศ เป็นต้น) หากจำเป็น
– อาจพิจารณามาตรการเพื่อปกป้องเปลือกหุ้มและส่วนประกอบภายในเปลือกหุ้มจากอิทธิพลภายนอก เช่น เชื้อรา สัตว์ที่มีฟันกัดแทะ ปลวก แสงอาทิตย์ และน้ำแข็ง
– เงื่อนไขต่างๆ ในการขนส่ง การจัดเก็บ และการทำงานของหม้อแปลงไฟฟ้า ควรพิจารณาร่วมด้วย
– คุณลักษณะที่ต้องการเพิ่มเติมตามมาตรฐานที่เหมาะสมและกฎเกณฑ์ระดับชาติอื่น ๆ สามารถใช้กับหม้อแปลงไฟฟ้าที่มีไว้สำหรับใช้ในสภาพแวดล้อมพิเศษ เช่น สภาพแวดล้อมเขตร้อนชื้น
- การพัฒนาเทคโนโลยีในอนาคตของหม้อแปลงไฟฟ้าอาจทำให้จำเป็นต้องเพิ่มขีดจำกัดบนของความถี่ จนกว่าจะถึงตอนนั้นเอกสารนี้สามารถใช้เป็นเอกสารคำแนะนำได้